Filtry chemiczne vs. mineralne – co warto wiedzieć?

Jak działają filtry UV?

Filtry chemiczne pochłaniają promieniowanie UV i zamieniają je w ciepło. Aby skutecznie chronić skórę, muszą być nałożone na ok. 15–20 minut przed ekspozycją na słońce. Nowoczesne filtry chemiczne – np. Tinosorb S, Tinosorb M, Uvinul® – oferują szerokie spektrum ochrony przed UVA i UVB, są fotostabilne i często stabilizują inne składniki w formule.

Filtry mineralne działają jak miniaturowe lusterka – odbijają i rozpraszają promieniowanie UV. Działają natychmiast po aplikacji, ponieważ pozostają na powierzchni skóry. Najczęściej stosuje się tlenek cynku (ZnO) i dwutlenek tytanu (TiO₂) – najlepiej w połączeniu, ponieważ każdy z nich chroni przed innym zakresem promieniowania.

Fotostabilność i trwałość

Filtry chemiczne nowej generacji są bardzo trwałe – nie rozkładają się szybko pod wpływem słońca, są wodoodporne i odporne na ścieranie.
Filtry mineralne, choć same z siebie są trwałymi cząstkami, w formie nano mogą wykazywać fotoaktywność – szczególnie nanocząsteczki TiO₂, które mogą generować wolne rodniki pod wpływem UV.

Estetyka i komfort użytkowania

Filtry chemiczne są lekkie, transparentne i przyjemne w użyciu. Nie pozostawiają białej warstwy, nadają się pod makijaż i są dobrze tolerowane przez skórę.
Filtry mineralne mogą pozostawiać widoczny biały film, szczególnie przy wyższych stężeniach. Aby to ograniczyć, stosuje się ich formy mikronizowane lub nano – co jednak rodzi pytania o bezpieczeństwo.

Konsystencja i aplikacja

Chemiczne formuły są lekkie, łatwe do rozsmarowania i dobrze się wchłaniają, co sprzyja regularnemu stosowaniu.
Mineralne kremy są gęstsze, często pastowate i pozostawiają wyczuwalną warstwę ochronną. Dla niektórych może to być niekomfortowe – zwłaszcza dla dzieci.

Bezpieczeństwo stosowania – szczególnie u dzieci

Filtry chemiczne:

Nowoczesne filtry organiczne (np. Tinosorb S, M) są uznawane za bezpieczne – nie przenikają przez skórę i nie wywołują podrażnień.
Mogą być stosowane u dzieci nawet od 1. dnia życia (w formulacjach przeznaczonych dla niemowląt).
Nie zawierają nanocząsteczek, co eliminuje ryzyko ich wdychania lub przenikania do krwiobiegu.

Filtry mineralne:

Tradycyjnie uznawane za najbezpieczniejsze dla niemowląt – nie wnikają w skórę.
Jednak w wielu preparatach dziecięcych stosuje się je w postaci nanocząsteczek, co budzi kontrowersje – szczególnie w kontekście niedojrzałej bariery skórnej niemowląt.
UE zabrania stosowania filtrów mineralnych w sprayach i aerozolach, by uniknąć ryzyka inhalacji nanocząstek.

Nanocząsteczki – kiedy są problemem?

Nanoformy filtrów mineralnych poprawiają estetykę (mniej bielą), ale mogą:

Generować reaktywne formy tlenu (ROS) pod wpływem UV, co zwiększa stres oksydacyjny.
Potencjalnie przenikać przez niedojrzałą skórę niemowląt i trafiać do krwiobiegu.

Dlatego, choć są skuteczne, nano-TiO₂ i nano-ZnO nie są zalecane dla dzieci poniżej 1. roku życia, a ich obecność musi być oznaczona w składzie INCI jako „(nano)”.

Porównanie

Nowoczesne filtry chemiczne oferują wysoką skuteczność, dobrą tolerancję i wygodę użytkowania – także u dzieci. Są bezpieczne nawet w postaci sprayu i nie zawierają nanocząsteczek.

Filtry mineralne, choć cenione za bezpieczeństwo, mogą powodować przesuszenia, bielenie i trudności w aplikacji. Ich nanoformy poprawiają estetykę, ale niosą pewne ryzyka – zwłaszcza u najmłodszych.

Dobór filtra powinien być indywidualny, uwzględniając typ skóry, wiek, miejsce stosowania i potrzeby użytkownika.

Źródła: EWG – Environmental Working Group; SCCS – Scientific Committee on Consumer Safety (Komitet Naukowy UE ds. Bezpieczeństwa Konsumentów); publikacje dermatologiczne i regulacje UE dotyczące filtrów UV