Updated on Sierpień 17, 2023
Utworzono Styczeń 19, 2023
Skóra z AZS wymaga specjalnej opieki ze szczególnym uwzględnieniem okresów zaostrzenia i remisji. Zaostrzenia AZS wywoływane są przez różne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Do czynników zaostrzających AZS należą alergeny środowiskowe (mi.n. kurz domowy, alergeny kota), czynniki drażniące (dym tytoniowy, aerozole, drażniące substancje chemiczne), stres i infekcje. Edukacja pacjentów i ich rodzin, poznawanie i eliminowanie czynników zaostrzających, mają znaczny wpływ na przebieg choroby. Istotnym elementem profilaktyki i leczenia jest odpowiednia terapia emolientowa. Emolienty powinny być stosowane codziennie, minimum 2-3 x dobę, obficie, na całe ciało. Emolienty należy nakładać każdego dnia, również, a może przede wszystkim, w okresach remisji choroby, czyli braku objawów zapalnych. Przewlekłe stosowanie emolientów przywraca prawidłową funkcję bariery naskórkowej, zmniejsza przenikanie toksyn i alergenów przez skórę, zmniejsza kolonizację bakterii chorobotwórczych oraz zmniejsza ryzyko rozwoju innych chorób atopowych, takich jak astma czy alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa. Badania pokazują, że prawidłowe, codzienne stosowanie emolientów wydłuża okresy remisji atopowego zapalenia skóry oraz umożliwia znaczne zmniejszenie zużycia leków przeciwzapalnych takich jak miejscowe glikokortykosteroidy czy inhibitory kalcyneuryny. Wiele emolientów dostępnych na rynku zawiera również substancje przeciwświądowe, co dodatkowo pomaga ukoić swędzącą skórę pacjenta.
Wśród metod profilaktycznych podkreśla się rolę probiotyków, czyli żywych bakterii podobnych do występujących naturalnie w jelitach. Probiotyki działają immunomodulująco i regulują zachowanie prawidłowej flory fizjologicznej. W piśmiennictwie można spotkać wiele doniesień na temat roli probiotyków w profilaktyce pierwotnej AZS. Dane dotyczące roli probiotyków w leczeniu i profilaktyce nie są jednoznaczne. W metaanalizie badań z lat 1997-2007 stwierdzono, że probiotyki nie mają wpływu na nasilenie objawów AZS, natomiast zmniejszają ryzyko zachorowania na AZS, gdy podawane są kobietom w trzecim trymestrze ciąży a następnie niemowlętom. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne, zarówno u dzieci jaki i u dorosłych.
Niezwykle istotne w kontrolowaniu przebiegu choroby jest odpowiednie leczenie przeciwzapalne zmian skórnych o typie wyprysku. W Polsce dostępne są obecnie dwie grupy miejscowych preparatów przeciwzapalnych: glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus). Preparaty przeciwzapalne powinny być stosowane według wskazówek lekarza, zwykle do ustąpienia objawów chorobowych. W razie częstych nawrotów choroby lub przewlekłego występowania zmian skórnych zaleca się tzw. terapię proaktywną, czyli leczenie przewlekłe dwa razy w tygodniu w obszary ciągłego występowania zmian skórnych. W przypadku ciężkiego przebiegu choroby lub braku wystarczającej poprawy po leczeniu miejscowym należy rozważyć leczenie ogólnoustrojowe m.in. cyklosporyną czy dupilumabem. Właściwe leczenie przeciwzapalne zmniejsza nasilenie objawów chorobowych i częstotliwość zaostrzeń oraz zapobiega rozwojowi objawów klinicznych ze strony innych narządów.
