Updated on Marzec 2, 2023
Utworzono Październik 2, 2019
Poza samym płaczem maluszek wysyła też niewerbalne sygnały, które ułatwiają rozpoznanie jego potrzeb. Mowa ciała jest więc równie istotna – warto o tym pamiętać i dokładnie obserwować dzieciątko, gdy zaczyna płakać. Sam płacz również może przybierać różne formy, od marudzenia przez kwilenie i popłakiwanie po głośny płacz. Długi i intensywny, rytmiczny, gwałtowny – to także ważne informacje, pomocne podczas identyfikowania jego źródła. Zatem, dlaczego noworodek bądź niemowlę płacze? Jakie są tego podstawowe przyczyny?
Zdarza się, że maluch niemal natychmiast zasypia, kiedy jest zmęczony. Często jednak bywa rozdrażniony i płacze, ponieważ mimo zmęczenia nie może usnąć. Na początku to przeważnie kwilenie, jednak dość szybko przechodzi w intensywny płacz. Płacz spowodowany zmęczeniem łatwo rozpoznać, obserwując maluszka – typowe jest chaotyczne machanie rączkami, ziewanie, tarcie oczu czy łapanie się za uszka. Dziecko, leżąc w łóżeczku, może uspokoić się wówczas samo i zasnąć, ale być może trzeba będzie pomóc mu się wyciszyć – utulić, zanucić kołysankę, głaskać po główce lub przygotować kąpiel. Znudzenie Szczególnie nieco starsze niemowlęta, które zaczynają rozumieć co, dzieje się wokół nich, bywają znudzone. Płacząc, maluszek próbuje dać znać, że się nudzi – zwraca w ten sposób na siebie uwagę rodzica. Nie jest to głośny i intensywny płacz, ale raczej marudzenie czy popłakiwanie. Wtedy przeważnie wystarczy zmienić pozycję, w jakiej leży lub podać mu zabawkę.
To płacz bardzo podobny do tego spowodowanego zmęczeniem. Towarzyszą mu chaotyczne ruchy rączek i nóżek, a także odwracanie główki od źródła światła czy znajdujących się w pobliżu osób. W ten sposób maluszek manifestuje, że nie ma ochoty na zabawę i chciałby odpocząć. Najlepiej wyeliminować z jego otoczenia nadmiar bodźców i pomóc mu się wyciszyć.
Dzieci bardzo często płaczą, kiedy jest im niekomfortowo – zbyt gorąco lub zimno. W pierwszym przypadku marudzenie przypomina zadyszkę (dopiero później zmienia się w płacz), a maluszek ma wypieki, jego ciało jest natomiast rozgrzane. Najlepiej dotknąć jego karku – jeśli jest ciepły i spocony, możemy mieć pewność, że jest mu za gorąco. Trzeba wtedy zdjąć jedną warstwę ubranka albo zabrać kołderkę czy kocyk. Do przegrzania bardzo często dochodzi podczas spacerów w chłodniejsze dni, kiedy rodzice, w trosce o to, by ich pociecha nie zmarzła, przesadnie opatulają dziecko. Zdarza się również, że temperatura w dziecięcym pokoju jest zbyt wysoka (optymalna to ok. 22°C). Mimo wszystko, warto zmierzyć maluchowi temperaturę, aby upewnić się, że nie ma gorączki. W drugim przypadku, gdy dziecku jest chłodno, oprócz głośnego płaczu zauważymy gęsią skórkę i drżenie dolnej wargi. Ponadto nosek i kończyny będą zimne. Przytrafia się to bardzo rzadko, zazwyczaj po kąpieli albo w czasie zmiany pieluszki czy ubranka.
Płacz z powodu głodu bardzo łatwo rozpoznać, ponieważ jest dość charakterystyczny – zaczyna się od pokasływania i kwilenia, potem staje się wyraźny i rytmiczny. Maluch wkłada przy tym rączki do buzi, może też mlaskać, wysuwać język bądź oblizywać usta. Dziecko płacze przeważnie, gdy od ostatniego karmienia minęły co najmniej 2-3 godziny. Po podaniu mleka płacz ustanie. Warto też nauczyć się odczytywać inne sygnały związane z karmieniem. Jeśli np. karmisz piersią i maleństwo krzywi się i zaciska usta podczas pobierania pokarmu, prawdopodobnie Twoje mleko mu nie smakuje. Przyczyną może być spożyty przez Ciebie składnik, który zdominował smak pokarmu (np. zioła, czosnek, intensywnie pachnące dania kuchni indyjskiej czy chińskiej). Dobrze jest wówczas wyeliminować daną pozycję z codziennego menu. Jeśli po karmieniu dziecko marudzi, pluje i zaczyna płakać, powodem jest przejedzenie. Najlepiej ponosić maluszka na rękach, układając pieluchę na ramieniu – powinno mu się odbić, trochę pokarmu może się ulać. Dobrze też pomasować delikatnie brzuszek (zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara).
Płacz przypominający nieco miauczenie kotka, to znak, że maleństwo tęskni za rodzicem i po prostu chce się przytulić. Dziecko rozgląda się wówczas, poszukując wzrokiem mamy i taty. Po wzięciu go na ręce potrzeba bliskości zostaje zaspokojona, więc płacz natychmiast ustaje. Brak zainteresowania ze strony rodziców złości je – często zaciska wtedy piąstki i napina ciało.
Ząbkowanie to jedna z najczęstszych przyczyn płaczu u starszych niemowląt, ponieważ wyrzynanie się pierwszych ząbków jest bolesne. Ząbkowaniu towarzyszy obfite ślinienie się, może też pojawić się gorączka. Ponadto maluch wkłada do buzi rączki i różne przedmioty. Aby upewnić się, że to ząbkowanie, najlepiej zajrzeć do buzi maluszka – dziąsła są wówczas czerwone i rozpulchnione, można też wyczuć zgrubienia. Nieprzyjemne dolegliwości rozpoczynają się zazwyczaj około 6. miesiąca życia dziecka, ale zdarza się, że już 3-4 miesięczne niemowlęta odczuwają pierwsze objawy wyrzynania ząbków. Jak złagodzić ból? Dziąsła warto smarować specjalnym żelem, dobrze też podawać maluszkowi schłodzony gryzaczek. Jeśli ból doskwiera w nocy, można rozważyć podanie leku.
Problemem dotyczącym wielu niemowląt przed 5. miesiącem życia jest kolka jelitowa. Jeśli płacz jest gwałtowny, głośny i piskliwy, jego przyczynę stanowi silny ból. Dodatkowo maluszek napina się, jego ciało jest usztywnione, a na twarzy pojawia się grymas bólu. Dziecko może płakać nieustannie nawet przez trzy godziny, zanosząc się między kolejnymi atakami. Dolegliwości nasilają się przeważnie po karmieniu. Typowe dla kolki są głośne gazy, ulewanie się pokarmu, a nawet wymioty. Jak wówczas przynieść ulgę maleństwu? Najlepiej nosić je na rękach tak, by głowa znajdowała się wyżej od reszty ciała lub położyć je na sobie w ten sposób, by jego brzuszek przylegał do Twojego – takie pozycje ułatwiają pozbycie się gazów. Pomocny może okazać się także masaż brzuszka albo ogrzanie go ciepłym ręcznikiem lub specjalnym kompresem. Możesz też przygotować odprężającą kąpiel. Dostępne bez recepty są herbatki na bazie wyciągu z rumianku i kopru włoskiego – warto podawać je dziecku albo spożywać samodzielnie antykolkowe herbatki (jeśli karmisz maleństwo piersią, przenikną do pokarmu). Czasem płacz jest spowodowany innymi dolegliwościami bólowymi albo złym samopoczuciem dziecka, dlatego jeśli nie jesteś w stanie określić przyczyny płaczu, warto udać się do pediatry i skonsultować swoje wątpliwości.
